Вақтни алдаб бахтга эришиб бўлмайди
Бугунги кунда ўсмирлар ўртасида эрта турмуш қуриш, қизларни вояга етмасдан узатиш қандай салбий оқибатларга олиб келиши бўйича аҳоли ўртасида кенг тушунтириш ишлари олиб борилмоқда. Шунга қарамай, бундай салбий одатлар ҳамон давом этмоқда.
Аслини олганда, вояга етмаган ўсмир бола ҳисобланади. Бу ҳақида Ўзбекистон Республикасининг “Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”ги қонунида “Бола деб – ўн саккиз ёшга тўлгунга (вояга етгунга) қадар бўлган шахс (шахслар)га айтилади”, дея келтирилган.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра ер юзидаги мамлакатларда 18 ёшгача бўлган ҳомиладорлик ва туғруқлар оқибатида ҳар йили миллионлаб гўдаклар ва оналар ўлими ҳолатлари қайд этилади. Илмий хулосалар шуни кўрсатмоқдаки, 18 ёшгача қизларнинг жисмоний ва жинсий ривожланишини якунланган деб бўлмайди ва бу жараёнда асосий эътибор эрта никоҳ ва туғруқларнинг олдини олишга қаратилган бўлиши лозим.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тавсияларига кўра туғиш учун мувофиқ ёш 20 ёшдан кейинги давр ҳисобланади. Бу пайтда ҳомиладорликни асоратсиз ўтиши ва соғлом фарзандни дунёга келтириш учун қизлар организми тайёр бўлади.
18 ёшгача ҳомиладорлик давридаги асоратлар 20-30 ёш оралиғига нисбатан 2 баробар кўпроқ учрайди. Шунингдек, бу ёшда оналар ўлими ҳолатлари 5 баробар, гўдаклар ўлими кўрсаткичлари эса 2 баробарга кўплиги аниқланган.
Ҳомиладорлик даврининг асоратли ўтиши қуйидаги ҳолатларда кузатилади. Шишлар, қон босимининг кўтарилиши, муддатдан олдинги туғруқларнинг кузатилиши, ҳомиланинг етилмай туғилиши, кам вазнли ҳомиланинг дунёга келиши, туғруқдан кейинги қон кетишлар, ички касалликларнинг авж олиши каби асоратларга сабаб бўлади.
Юқорида келтирилган маълумотлардан кўриниб турибдики, қизлардаги аксарият касалликлар, уларни вояга етмасдан турмушга бериш оқибатида келиб чиқмоқда.
Шифокор сифатида никоҳга кириш ёшини қизлар учун 20-22 ёш, эркаклар учун эса 24-26 ёш эканини айтиб ўтишим лозим.
Барча юртдошларимиз фарзандлари саломатлигига эътиборсиз бўлмай, шифокорлар берган тавсияларга амал қилсалар, кўзланган мақсадга албатта эришилади.
Феруза РАҲМАТУЛЛАЕВА,
Тошкент шаҳар аҳоли репродуктив саломатлиги маркази директори
