FE’L-ATVORNING SOG‘LIKKA TA’SIRI BOR(MI?)

Ishonish qiyin, biroq ko‘pgina tibbiyot xodimlarining fikriga qaraganda, kishining qanday kasallikka chalinishi – uning fe’l-­atvoriga bog‘liq ekan.

Jumladan:

– o‘zini doim hayotda noto‘g‘ri yo‘l, noto‘g‘ri kasb tanlaganlikda, shaxs sifatida o‘zini ko‘rsata olmaganlikda ayblaydiganlar – oyoq og‘rig‘idan shikoyat qilishadi;

– qachon qarasang, o‘zidan va atrof­dagilardan norozi, dunyo ko‘ziga tund ko‘rinadigan, nuqul kelajagidan tashvishlanadiganlar – ko‘z kasalliklariga chalinishi mumkin;

– o‘zini doim past baholaydigan, tushkun kayfiyatga moyil, tez yig‘laydigan, arzimagan o‘zgarish­lardan ham tizzalarigacha qaltiraydigan kishilarning – nafas olish tizimi va o‘pkasi bilan bog‘liq muammo kelib chiqadi;

– gastrit (oshqozon kasalligi) – nuqul tashvishda yuradigan, o‘ziga ishonmaydigan, har qanday mayda-chuydaga ham siqilib asabiylashaveradigan va kechalari uyqusi qochib ketadigan kishilarga «yopishadi»;

– tomir tortishish – bu ham har narsadan hadiksiraydigan, nuqul asabiylashadigan, hatto xotirjam ovqat tanavvul qila olmaydigan, qarshisida turgan muammolardan qo‘rqib yashaydigan kishilarni ta’qib qiladi;

– tajavvuzkor, urushqoq, tabiati qo‘pol kishilar – ko‘pincha bronxial astmaga chalinadi. Xalq orasida bejiz «nafratdan nafas olishim qiyinlashadi» degan gap chiqmagan;

– o‘ziga haddan ziyod bino qo‘ygan, tajavvuzkor, hamma narsada birinchi bo‘lishga qiziqadiganlar yurak va qon­ tomir kasalliklariga tez chalinadi. Kolumbiya universiteti olimlarining ma’lumotlariga ko‘ra, yurak xastaliklarining paydo bo‘lishiga ko‘pincha g‘azab va asabiylashish sabab bo‘larkan;

– oshqozon yarasi va o‘n ikki barmoq ichaklari kasalligi bilan hissiyotchan, sal narsaga ham tashvish­lanaveradiganlar azoblanadi. Malakali mutaxassislar oshqoni og‘riydigan bemorlarni ularning xulq­atvoriga qarab, aniqrog‘i asabiylashish darajasiga qarab tez bilib olishadi;

– xafagarchilikni kechira olmaydigan, bo‘lar-bo‘lmasga asabiylashaveradigan «yovuz tabiatli» odamlarning jigari va o‘ti, safro chiqaruvchi yo‘llar og‘rishi mumkin;

– salga «pov» etib lovullab ketish, o‘jarlik gipertoniya – qon bosimi kasalligiga olib boradi. Shifokorlar orasida hatto «gipertonik xarakter» degan atama bor. O‘ta o‘jar, hammaga o‘rgatishni yaxshi ko‘radiganlar fe’l-atvorli kishilar (ko‘pincha liderlik, ya’ni yetakchilik xususiyatiga ega rahbar xodimlar) qon bosimidan tashqari (natijasida) yurak xastaliklari bilan ham og‘rib turishadi;

– o‘zgalarning fikriga va xatolariga toqat qilolmaydiganlarda – migren xastaligi (surunkali bosh og‘rig‘i) ko‘p uchraydi. Shuningdek, bunday odamlarga tez xafa bo‘lish odati xos narsa. Ular hamma narsadan tashvishlanib tezda depressiya holatiga tushib qoladi;

– «Jon­jon» deb gapirishni yaxshi ko‘radigan, tezda ta’sirlanadigan, kayfiyati har yarim soat ichida bahor ob-havosi kabi o‘zgaruvchan odamlar – ko‘pincha qand kasalligidan qiynaladi.

Yuqoridagi fikrlar yuz foizli tashxis emas, albatta. Bu ruhshunos shifokorlarning odam organizmi va ruhiyatida bir-biriga bog‘liq bo‘lgan jihatlarni tahlil etishga urinish, ma’lum ma’nodagi kuzatuvlar natijasida xulosalarga kelishidir.

Shunday ekan, azizlar, avvalo asabingizni asrang. Surunkali kasallik­lar orttirishdan ehtiyot bo‘ling!

Maryam AHMEDOVA tayyorladi