АБУ АЛИ ИБН СИНО ЎГИТЛАРИ:
Болаларни тўғри парваришлаш
Болага асал ялатиб сўнгра эмизиш яхшироқдир. Эрталаб болага эмизиладиган сутдан она икки ёки уч бор соғиб ташлаб, сўнгра болага эмизиши керак, айниқса, сутда бирон айб бўлса; кўкрак сути сифатсиз ва аччиқ бўлса, она овқатланмасдан илгари, наҳорга эмизмаслиги керак.
* * *
Боланинг мижозини кучайтирмоқ учун унга икки нарсани қўлламоқ керак. Бири, болани секин-аста тебратиш, иккинчиси, уни ухлатиш учун айтиш одат бўлиб қолган мусиқа ва аллалашдир. Шу иккисини қабул қилиш миқдорига қараб боланинг танаси билан бадантарбияга ва руҳи билан мусиқага бўлган истеъдод ҳосил қилинади.
* * *
Боланинг бадани қаттиқ ва териси кучли бўлиши учун кам тузли намакоб суртилади. Намакобга шодана, татим, сариқ йўнғичқа ва каклик ўтидан бир оз қўшилса жуда яхши бўлади.
* * *
Агар болани йўргакламоқчи бўлинса, доя боланинг аъзоларини мулойимлик билан силаши керак. Шунда у, кенгайиши матлуб аъзоларини кенгайтириб, ингичкалиги матлуб аъзоларини ингичкалантириб силайди ва ҳар бир аъзога энг чиройли шакл беришга уринади.
* * *
Бола ўрнида ётганида унинг боши танасининг бошқа бўлакларидан юқори турмоғи керак. Боланинг ётар ўрни унинг бўйнини, қўл-оёқларини ва умуртқа устунини қийшайтириб қўйишидан сақланмоқ керак.
* * *
Ёз кунлари болани ўртача иссиқ сув билан, қиш куни эса иссиқроқ, лекин куйдирмайдиган сув билан чўмилтирилади. Чўмилтириш учун энг яхши вақт боланинг узоқ ухлаганидан кейинги вақтдир.
Болани чўмилтириш вақтида уни ўнг қўл билан ушлаб, чап қўлининг билагига кўкраги билан ётқизилади, аммо қорни билан эмас. Чўмилтириш вақтида боланинг икки кафтини унинг орқасига ва оёқларини эса бошига аста-секин тегизишга ҳаракат қилади.
* * *
Эмишдан аввал боланинг озгина йиғлаши фойдалидир. Эмизишнинг табиий муддати икки йилдир.
* * *
Агар бола сутдан бошқа овқат ейишни тиласа, зўрламасдан аста-секин бера бошлаш керак. Сўнгра, олдинги тишлари чиқа бошласа, кучлироқ овқатга ўтказилади. Лекин чайналиши қаттиқ нарса берилмайди. Болага дастлабки овқат эмизувчининг чайнаб берган нонидир. Сўнгра сув ва асал билан ёки сут билан нон берилади.
* * *
Бола ўзича юришга ёки ўтиришга интилишидан бурун уни юриш ва ўтиришга мажбур этиш дуруст эмасдурким, икки оёғига ва умуртқасига зарар етади.
* * *
Баъзи вақтда болада йўтал ва тумов пайдо бўлади. Шундай вақтда боланинг бошига кўп маротаба иссиқ сув қуйилиши буюрилган. Тилига кўп асал суртилади, сўнгра кўп балғам қустириш учун тилининг орқасига бармоқ тегизилади; шунда у соғаяди, касиро, беҳи, чучукмия шираси ва каллақантдан бир миқдорда олиб, янги соғилган сут билан болага ичирилади.
* * *
Гоҳо болаларнинг қулоқлари оқади, чунки болаларнинг гавдалари, айниқса, миялари жуда ҳўлдир. Шундай вақтда озгина юнгни бир оз аччиқтош ё зафарон, ёки бир миқдор сода (натрун) билан аралаштирилган асал ва шаробга ботириб қулоқларга тиқилади.
