Chaqaloqlarda kindik parvarishi
Yangi tug‘ilgan chaqaloqni neonatolog shifokor ilk bora tibbiy ko‘rikdan o‘tkazadi hamda uni birinchi marta gigiyenik parvarish qiladi. Mittivoyning kindigidagi tomir urishi to‘xtashi bilan barcha sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilgan holda unga spirt bilan ishlov berilib, rezina halqa yordamida qattiq qisiladi.
Shifokor har kuni go‘dakni ko‘rikdan o‘tkazishni kindik qoldig‘iga 70 foizli etil spirt eritmasi bilan ishlov berishdan boshlaydi. U kindik tushishini nazorat qilib boradi. Me’yorda go‘dakning kindigi 3-5 kundan so‘ng tushadi. Bu a’zodagi yara butunlay 12-14 kundan so‘ng bitishi mumkin. Mutaxassis onaga kindikni to‘g‘ri parvarish qilish haqida batafsil ma’lumot beradi. Gigiyenik qoidalarga rioya qilinmaganda bolaning ba’zi teri kasalliklarida (piodermiya, follikulit) kindik yarasiga infeksiya tushishiga, bu esa o‘z navbatida omfalit xastaligi avj olishiga sabab bo‘ladi.
Omfalit – kindik yarasi sohasidagi teri va uning ostidagi yog‘ qavatining yallig‘lanishidir. Bunday dardga chalinishga ko‘proq chala tug‘ilgan chaqaloqlar, muddatidan o‘tib tug‘ilgan go‘daklar, homila ichi infeksiyasi mavjud bo‘lgan holatlarda moyillik kuchli bo‘ladi. Yana boshidan kislorod yetishmovchiligi kabi salbiy holatni o‘tkazgan mittivoylar ham xavfli guruhga kiritiladi.
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi-stafilokokk, streptokokk, 30 foiz holatlarda ichak tayoqchasi va klebsiyella kabi mikroorganizmlar hisoblanadi. Birlamchi omfalit – bevosita kindik yarasiga infeksiya tushishi va ikkilamchi tug‘ma nuqsonlar oqibatida virus tushishi hisobiga rivojlanadi.
Kataral omfalit – kasallikning eng ko‘p uchraydigan turi. Kindik yarasining butunlay bitishi me’yorda tug‘riqdan so‘ng 12-14 kuni kuzatilsa, bu kasallikda yaradan seroz, seroz – gemorragik, ba’zan seroz – yiringli suyuqlik ajralib turadi. Yara po‘stlog‘i tushadi. Ammo unda bitish jarayoni boshlanmaydi. Terida qizarish va shish kuzatiladi. Kindik yarasining namlanishi 2 hafta va undan uzoq davom etsa granulyasion to‘qimaning haddan tashqari o‘sib ketishi – kindik fungusining rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Bolaning umumiy ahvoli kataral omfalitda deyarli o‘zgarmaydi. Ba’zan unda tana haroratining biroz ko‘tarilishi kuzatiladi.
Flegmonoz omfalitda – yallig‘lanish jarayoni atrof to‘qimalarga tarqab ketadi. Bu kataral omfalitning uzoq davom etishidan kelib chiqadi. Bolaning umumiy ahvoli og‘irlashadi, uning tana harorati 38 S darajaga ko‘tariladi. Go‘dak lanj bo‘lib, uning emishi sustlashadi. Uyqusi notinch bo‘ladi. Tana vazning ortishi kamayadi. Chaqaloqning ozib ketishi, immunitetining pasayishi flegmonoz omfalitning zudlik bilan nekrotik (yaraning chirishi) turiga o‘tib ketishiga sabab bo‘ladi.
Kasallikka tashxis qo‘yish uchun tezkorlik bilan neonatolog – shifokor bemorni ko‘rikdan o‘tkazib, yumshoq to‘qimalar va qorin devori UTT tibbiy tekshiruvi, kindik yarasi ajralmasining bakteriologik ekmasini tahlil etish zarur. Xastalik davosida uning turi va chaqaloqning umumiy holati hisobga olinadi. Faqatgina omfalitning kataral turida pediatr nazorati ostida ambulator davolanish mumkin. Ushbu xastalikning qolgan barcha turlarida chaqaloq shifoxonada davolanishi shart. Kindik yarasiga kuniga 3-4 mahal ishlov beriladi va fizioterapevtik muolajalar qo‘llaniladi.
Dilfuza TURDIYEVA,
Tosh VMOI “Neonatologiya” kafedrasi dotsenti
