Tepkiga qarshi vaksina kasallikdan qanday himoyalaydi?
Tibbiyotda kasalliklar profilaktikasiga alohida e’tibor qaratiladi. Sababi, o‘z vaqtida ko‘rilgan chora-tadbirlar millionlab insonlar hayotini saqlab qolishi mumkin.
Shu boisdan mamlakatimizda Milliy profilaktik emlash kalendariga muvofiq, 13 turdagi yuqumli kasalliklar, jumladan, tepkiga qarshi rejali vaksinatsiya o‘tkaziladi.
Xo‘sh, ushbu xastalik nimasi bilan xavfli? Unga qarshi qo‘llaniladigan vaksinaning samaradorligi qanday?
Xalq orasida «tepki» deb ataladigan ushbu kasallik tibbiyotda epidemik parotit deb nomlanadi. Bu virusli infeksiya asosan bolalarda kuzatilib, og‘iz va burun orqali qonga tushadi va organizmdagi bezlar (so‘lak bezi, oshqozon osti bezi, tuxumlar va tuxumdon)ga shikast yetkazadi. Qolaversa, markaziy asab tizimlarida yiringsiz yallig‘lanish kuzatiladi. Xastalik tufayli eng ko‘p quloq oldi so‘lak bezi zararlanadi. Oqibatda u shishib ketadi.
Infeksiya bemor yo‘talganda va aksa urganda havo-tomchi orqali hamda oshxona yoki gigiyenik anjomlardan foydalanish natijasida yuqadi. Tana haroratining ko‘tarilishi, holsizlik, og‘iz qurishi, et uvishishi va kuchli bosh og‘riq ushbu xastalikning belgilari hisoblanadi.
Ushbu kasallik asoratlari bilan xavfli. Eng yomoni, o‘smirlik chog‘ida tepkiga chalingan va noto‘g‘ri davolangan bolalar o‘rtasida bepushtlik yuzaga kelishi ehtimoli yuqori.
Afsuski, ba’zi ota-onalar yoshi katta yoki egizak farzand ko‘rgan ayolning «tepki»si bolani bu darddan xalos etadi, deb o‘ylaydi. Aslida esa bu «davo chorasi»ning hech qanday foydasi yo‘q. Aksincha, ushbu kasallikning oldini olish, xususan, unga qarshi emlanish eng samarali usul hisobalanadi.
Emlash ikki bosqichda, ya’ni bola 1 va 6 yoshga to‘lganida KPK vaksinalari bilan amalga oshiriladi. Aytish kerakki, tepkiga qarshi vositaning samaradorligi birinchi dozasi yuborilganda qariyb 90 foizga teng.
Ba’zan emlanganda no’jo‘ya ta’sirlar yengil ko‘rinishda kuzatiladi. Ya’ni in’yeksiya joyida kuchsiz og‘riq, sezilar-sezilmas shish va biroz tana harorati ko‘tarilishi mumkin.
Eng muhimi, bu amaliyot o‘z vaqtida va to‘g‘ri bajarilsa, kichkintoyning xastalikka chalinish xavfi keskin pasayadi.
Dilorom TURSUNOVA,
Sanitariya-epidemiologiya qo‘mitasi bo‘lim boshlig‘i
