Oyoqlaringiz qaqshab og‘riyaptimi?

Ko‘pchilik oyoqlar og‘rig‘idan shikoyat qilishadi. Oyoqlar har doim ham charchoqdan og‘riydimi? Oyoqlaringizning og‘rigan joyini qanday aniqlash mumkin? Axir oyoqlar terini, teri osti to‘qimasini, mushaklarni, suyaklarni, bo‘g‘imlarni va tomirlarni o‘z ichiga oladi…

Agar siz muntazam ravishda oyoqlaringizda og‘riqni sezsangiz, uni og‘riq qoldiruvchi dorilar bilan tinchlantirmasligingiz kerak. Og‘riq tanamizdagi hamma narsa tartibda emasligi va yordamga muhtojligi haqida signal beradi. Tanangizni tinglang va unga yordam bering.

SABABLARI

Oyoqlardagi og‘riq – tananing pastki qismi patologiyasining asosiy belgisidir. Odatda, og‘riq ma’lum masofani yurib o‘tishdan so‘ng paydo bo‘ladi. Bemorning oyoqlarida og‘rimayotgan joy qancha kam bo‘lsa, kasallik darajasi shunchalik kuchli va aniqroq bo‘ladi. Qanday kasalliklar oyoq og‘rig‘i bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin?
– Aorta va periferik arteriyalar kasalliklari.
– Mushak-skelet tizimining kasalliklari (bo‘g‘imlarning shikastlanishi, umurtqa pog‘onasi, oyoq deformatsiyasi).
– Nevrologik kasalliklar.
– Diabetik polinevropatiya.
– Teri va teri osti to‘qimalarining kasalliklari.
– Birlamchi suyak o‘smalari yoki metastazlar.
– Yuqumli kasalliklar (qizilo‘ngach, osteomiyelit, yuqumli artrit).

BELGILARI

Ateroskleroz
Ateroskleroz – oyoq og‘rig‘ining juda keng tarqalgan sababidir. Barcha ateroskleroz kasalliklarining taxminan 90 foizi erkaklarda uchraydi. Ateroskleroz – bu tomirlarga normal qon ta’minotini buzadigan kasallik. Ularning devorlariga xolesterin blyashkalari paydo bo‘lishi natijasida qon tomirlari devorlari qattiqlashadi. Aterosklerozning asosiy alomati – yurish, yugurish, zinadan ko‘tarilish paytida mushak­lardagi tortiladigan og‘riqlar. Aterosklerozning o‘ziga xos belgisi oyoqlarning sovuqligi, hatto issiq havoda ham. Chekuvchilar o‘z sog‘lig‘iga alohida e’tibor berishi kerak. Chunki nikotin ateroskleroz rivoj­lanishini og‘irlashtiradigan omillardan biridir.

Endarterit

Endarterit – bu tananing pastki qismining tomirlariga ta’sir qiladigan surunkali yallig‘lanishli qon tomir kasalligi. Tomirlar asta-sekin torayib boradi, ularda qon ta’minoti yomonlashadi. Endarteritning eng og‘ir bosqichi – o‘z-o‘zidan paydo bo‘lgan gangrena, qon ta’minoti to‘xtashi natijasida to‘qimalarning to‘liq nekrozi. Endarterit paytida bemor bir necha qadamdan keyin oyoq osti qismida karaxtlikni, yurish paytida boldir yoki oyoqdagi o‘tkir og‘riqni sezadi. To‘xtaganda, alomatlar yo‘qoladi, bir muncha vaqt o‘tgach yana paydo bo‘ladi.

Varikoz
(qon tomirlar varikozi)

Qon tomir kasalliklari orasida tomirlar varikozi juda keng tarqalgan. Odatda, ayollar ushbu kasallikdan erkaklarga (20 foiz) nisbatan ko‘proq (40 foizdan ortiq) azoblanadi. Taxminan 20 foiz hollarda varikoz tomirlari trofik yaralarni rivojlanishiga sabab bo‘ladi – qon va limfa oqimi tufayli oyoqlarda uzoq muddatli davolanmaydigan ochiq yaralar paydo bo‘ladi.

Tromboflebit

Varikoz tomirlari davolanmagan bemorlarning 25 foizidan ko‘prog‘ida varikoz tomirlarining tromboflebitlari rivojlanadi – tomirlar ichida qon quyqalari paydo bo‘lib, qon tomirlari devorlari yallig‘lanadi. Tromboflebitda oyoq og‘rig‘i, ayniqsa, boldir mushaklarida doimiy bo‘lishi mumkin.

Artroz

Bo‘g‘imlar artrozi (osteoartroz) tog‘aylarning va bosh­qa bo‘g‘im to‘qimalari eskirishi va shikastlanishi natijasida paydo bo‘ladi. Bo‘g‘imlarda yurish paytida o‘tkir og‘riq paydo bo‘ladi, bemorlar tinch turgan paytda ham «buruvchi» og‘riqdan shikoyat qiladi, lekin ko‘pincha og‘riq uzoq vaqt turish paytida yuz beradi. Artrozning yana bir belgisi bu bo‘g‘imning «qisirlashi», uning atrofida qizarish va shish paydo bo‘ladi. Ob-havoning o‘zgarishida bo‘g‘imlarning reaksiyasi – artrozda ham kuzatiladi.

Artrit

Oyoqlar artriti shikastlanish, suyak distrofiyasi yoki suyak infeksiyasidan kelib chiqishi mumkin. Buning sababi jismoniy stress, gipotermiya, metabolik kasalliklar bo‘lishi mumkin. Natijada bo‘g‘imlarning ta’minoti yomonlashadi. Artritni (bitta bo‘g‘imning shikastlanishi) yoki poliartritdan (bir nechta bo‘g‘imlarni) ajratish kerak. Artrit ko‘pincha qariyalarga ta’sir qiladi. Artrit bilan yallig‘langan bo‘g‘im odatda qizarib ketadi, shishadi, deformatsiyalanadi, ba’zi hollarda uning harakatchanligi cheklanadi.

Osteoporoz

Osteoporoz – kalsiyni yo‘qotish natijasida suyak zichligining pasayishi. Osteoporozning asosiy belgilari tomirlar tortishishi va boldir mushaklaridagi kuchli og‘riqdir. 45 yoshdan oshgan ayollar xavf ostida, chunki kalsiyni yo‘qotish tanadagi estrogen ishlab chiqarishning pasayishi bilan bog‘liq bo‘lib, u faqat menopauza yoki menopauzadan oldin davrida boshlanadi. Osteoporozda tos bo‘yni, bilak suyaklari va umurtqalarning sinishi xavfi ko‘p marta oshadi.

Bel-dumg‘aza osteoxondrozi

Ushbu kasallikda ko‘pincha 4– va 5-sonli umurtqalararo disklar tasirlanadi – ularga bosim har qanday og‘irlik ko‘tarilganda birinchi bo‘lib bosim ko‘rsatiladi. Harakatlar paytida kuchayadigan va oyoqlarga o‘tadigan og‘riq – bel-dumg‘aza osteoxondrozning eng xarakterli alomati.

Qandli diabet, diabetik neyropatiya

Qandli diabetda turli xil neyropatiyalar – asab tizimining va periferik nervlarning shikastlanishi kuzatiladi. Bemorlarda oyoqlarda og‘riq paydo bo‘ladi, og‘riq dam olish paytida va kechki payt ko‘payib, yurish bilan kamayadi, tizza reflekslari kamayadi yoki butunlay yo‘qoladi, og‘riq sezgirligi pasayadi.

Diabetik oyoq

Diabetik oyoq – bu diabetning juda dahshatli asoratidir, unda oyoqlarda patologik o‘zgarishlar yiringli-nekrotik jarayonlar rivojlanadi. Diabetik oyoqning paydo bo‘lishining ba’zi sabablari – bu noqulay oyoq kiyimlari, yassi oyoqlik va hokazolar natijasida barmoqlarning bo‘g‘imlarida, oyoqlarda qadoqlar paydo bo‘ladi. Ayniqsa, kechasi oyoqlarning karaxtligi, shish, holsizlik va tortishish paydo bo‘ladi. Oyoqlarning terisi quruq, po‘stloqli, qichiydigan bo‘ladi.

Podagra

Podagra ko‘pincha 40 yoshdan oshgan erkaklarga ta’sir qiladi. Rossiyada 14 millionga yaqin odam podagra kasalligidan aziyat chekadi. Kasallikning sababi buyrak­larning buzilishidir. Natijada siydik kislotasi bo‘g‘imlarning to‘qimalarida joylashadi. Asosiy simp­tom – bu bosh barmoqdagi o‘tkir pulsli og‘riq. Barmoq teginishda keskin reaksiyaga kirishadi, hatto yengil teginishda ham, yallig‘lanib, shishib, teri qizarib ketadi.

Yassi oyoqlar

Yassi oyoqlar oyoq shakli o‘zgarishi – uning bo‘ylama va ko‘ndalang ravoqlarining tushishi bilan tavsiflanadi. Yassi oyoqli bemorlarda og‘riq asosan boldir va oyoq kafti suyagida joylashib, kechqurun og‘riq kuchayadi, yurish paytida bemor charchoqni va stressni his qiladi. Bunday bemorlar uchun tor poyabzal va baland poshnali poyabzal taqiqlanadi, ularga maxsus ortopedik poyabzal kiyish va maxsus mashqlarni bajarish tavsiya etiladi.

Oyoq og‘rig‘i omillari

– Yassi oyoqlikka moyillik.
– Noqulay poyabzal kiyish natijasida qon aylanishining buzilishi.
– Ortiqcha vazn.
– Og‘ir zamburug‘li infeksiyalar.
– Oyoqlarda tik turib ishlash.
– Kamharakatlik.
– Doimiy ravishda og‘irlik ko‘tarib yurish.
– Spirtli ichimliklar va nikotinni suiiste’mol qilish.
– Yog‘li, noto‘g‘ri ovqatlanish – bu, ateroskleroz rivojlanish xavfi.
– Oyoqning anatomik xususiyatlari (baland ko‘tarilish).
– Paylar yallig‘lanishi, fassit rivojlanishi – tovoning va oyoq kamarining og‘rig‘i.
– Virusli infeksiya.
– Suyak sinishi tufayli oyoqning shishishi.

Yoqub NAMATOV,

shifokor