Фолликулит: сабаби ва даволаш
Фолликулит – замбуруғ, микроб, вирус сабабли келиб чиқадиган соч фолликуласи жойидаги юқумли яллиғланиш жараёни ҳисобланади.
Касаллик ривожланишининг бошида фолликула соҳасида қизариш ва шиш пайдо бўлади. Унинг марказий қисмида соч жойлашади, унинг атрофида аста-секин сариқ-яшил ёки оқ рангли йирингли массани ўз ичига олган конус пайдо бўлади. Ушбу шаклланиш очилиб, йиринг пайдо бўлганда, қобиқ яраси пайдо бўлади. Тошма, зарарланган ҳудуднинг оғриғи ва қичиши билан бирга келади ва тахминан бир ҳафта давом этади. Чуқур зарарланишларда қобиқ тушгандан кейин чандиқлар пайдо бўлиши ёки пигментация кучайиши мумкин. Фолликулит одатда юз, бош териси, сон ва қўлтиқ ости қисмида, оёқ ва сонларда пайдо бўлади.
Эслатма:
Фолликулитнинг асосий белгиси – танадаги қичишадиган йирингли пуфакчали тошмалар ярага айланиши ва соч фолликулаларининг қизаришидир.
Диагностика
Диагностиканинг асосий вазифаси юқумли табиатли фолликулитини соч фолликулаларида (юқумсиз) бошқа яллиғланиш жараёнидан фарқлашдан иборат. Ташхис қўйиш пайтида умумий клиник кўриниш ҳисобга олинади, анамнез йиғилади (предиспозитсия қилувчи омиллар мавжудлиги, касалликнинг бошланиши ҳақида маълумот), лаборатория текширувлари ўтказилади. Тери микроскоп остида текширилади, айрим ҳолларда тери биопсия қилинади, қонда глюкоза миқдорини аниқлаш ва аниқланмаган қандли диабетни истисно қилиш учун қон текшируви ўтказилади.Ташхис учун тошмаларнинг характери муҳим – папулалар соч фолликулаларининг оғзида жойлашган бўлиб, атрофида қизил айланалар кўринади. Одатда яллиғланган фолликулалар тартибсиз, бир-биридан қисқа масофада жойлашади.
Асоратлари
Одатда фолликулит асоратларсиз давом этади, аммо баъзи ҳолларда баъзи муаммолар пайдо бўлиши мумкин. Агар гигиена қоидаларига риоя қилинмаса ёки даволаниш нотўғри бўлса, фурункул, хўппоз, карбункул, дерматофитоз ва фолликуляр чандиқлар, гоҳида фолликулит фонида, нефрит, пневмониянинг мураккаб шакллари, менингит пайдо бўлиши мумкин.
Даволаш
Касаллик сабабига қараб, фолликулит патогенларига таъсир қилувчи ташқи фойдаланиш учун препаратлар қўлланилади. Шуни эсда тутиш керакки, йирингни кир қўллар билан олиб ташлаш мумкин эмас, чунки бу жараённинг кучайишига олиб келади. Инфексия тарқалишининг олдини олиш учун яра атрофидаги зарарланмаган терига антисептик эритмалар билан ишлов берилади. Касалликнинг тез-тез такрорланишида ултрабинафша нурланиш терапияси қўлланилади (одатда ҳар бир куннинг оралиғида 6 дан 10 гача сеанс ўтказилади), агар фолликулит оғир бўлса, антибактериал ёки замбуруғларга қарши дорилар оғиз орқали юбориш буюрилади ва параллел равишда терини маҳаллий даволаш амалга оширилади.
Хавф гуруҳи
Фолликулит кўпинча аҳолининг ноқулай қатламларида, антисанитария шароитида яшовчиларда, иқлими яллиғланишли тери касалликларини ривожланишига ҳисса қўшадиган илиқ мамлакатларда учрайди. Хавф гуруҳга бензин, керосин, смола, ёғлаш мойлари билан доимий алоқада бўлган одамлар, қандли диабет ва иммунитет танқислиги ҳолатлари билан касалланганлар киради.
Касалликнинг олдини олиш
Профилактика чоралари яхши гигиена, ўз вақтида ва тўғри терини ва сочни парвариш қилишни ўз ичига олади. Терининг шикастланишига йўл қўймаслик керак, қаттиқ кийим ва ички кийим киймасликка ҳаракат қилинг, чунки соч фолликулалари осонликча шикастланади.
Парҳез ва турмуш тарзи
Ушбу касаллик бирон бир аниқ овқатланиш қоидаларига риоя қилишни талаб қилмайди. Қандли диабет билан бирга кечадиган фолликулит бундан истисно. Қандли диабетда кам углеводли диетага риоя қилиш, ёғ ицеъмол қилишни чеклаш, касаллик намоён бўлишининг оғирлигини камайтириш учун тана вазнини меъёрда сақлашга ҳаракат қилиш керак. Витамин мувозанатини сақлаш ва иммунитетни мустаҳкамлаш учун сабзавот ва меваларни истеъмол қилиш ҳам муҳимдир.
Ёқуб НАМАТОВ,
шифокор
