Bola qalbi yaratuvchisi
Tarbiya yosh avlod ruhiy-ma’naviy kamolotining asosiy tayanchi hisoblanadi. U o‘zida boy va betakror qadimiy an’ana va qadriyatlarni mujassam etgan. Jumladan, alla qo‘shiqlari bu borada o‘ziga xos samarali ta’sirchan kuchga ega.
Alla – beshik qo‘shig‘i, u xalq og‘zaki ijodi namunasi, xalq amaliy pedagogikasining ta’sirchan vositasi sifatida qadimdan kuylab kelinadi. Xalqimizda bolani yo‘rgaklash, beshikka solish, uxlatish, uyg‘ongan bolani yo‘rgakdan yechib olish singari mashg‘ulotlar kuylar, chiroyli ohangdor so‘zlar, aytim-olqishlar bilan bezalgan. Bunday dilni erkalovchi so‘zlar, qo‘shiqlar bolaga xush yoqqan. Uning ruhiyatiga, ongiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan.
Alla shunday qo‘shiqki, uni tinglay olish, tushunish, his etish uchun inson bo‘lib yaralmoq, tug‘ilmoq kerak. Zero, unda ona ko‘nglining orziqishlari, umidu quvonchlari, mehru muhabbati yashirin. Alla yangrayotgan xonadonda baxt va hayot davomiyligi, ayol saodati va muhabbati mujassamdir.
Alla o‘z davrining lirik kayfiyatdagi ruhiy ko‘zgusidir. Onaning yoqimli ohanglari ichida davr muhiti, ijtimoiy-maishiy hayot, kishilar o‘rtasidagi munosabatlar, qarama-qarshiliklar oddiy so‘zlarning go‘zal va badiiy, ruhiy qudrati o‘z ifodasini topgan.
Alla – umuminsoniy qo‘shiq. U turli tillarda aytilishi mumkin, ammo uning zamirida bir narsa – onaning farzandiga cheksiz mehru muhabbati yotadi…
Abu Ali ibn Sino o‘zining mashhur «Tib qonunlari» kitobida bola tarbiyasida allaning ahamiyati to‘g‘risida shunday yozadi: «Bolaning mijozini kuchaytirmoq uchun, unga ikki narsani qo‘llamoq kerak. Biri bolani sekin-sekin tebratish, ikkinchisi uni uxlatish uchun odat bo‘lib qolgan musiqa va allalashdir. Shu ikkisini qabul qilish miqdoriga qarab bolaning tanasi bilan badantarbiyaga va ruhi bilan musiqaga bo‘lgan iste’dodi hosil bo‘ladi».
Ona allasi faqat chaqaloq orom olishi uchun aytilmaydi, balki uning vositasida bolaning ko‘ngil dunyosiga milliy ruh kiradi. Ona tilidagi mehr-muhabbat, nasliy tuyg‘ular va orzular go‘dakning jismu jonida ildiz otadi.
Bolalarning aqliy, ruhiy, ma’naviy, axloqiy kamol topishi ona allasi bilan chambarchas bog‘liq. Allalardagi vatanparvarlik, insonparvarlik, mehnatsevarlik, xushaxloqlikka undovchi misralar bola shaxsining tarbiyalanishida muhim rol o‘ynaydi. Bola bu qo‘shiqni eshitib, Vatanni sevishni o‘rganadi, insonparvar, xushxulq bo‘lishga intiladi. Chaqaloq tug‘ilgandan 3 yoshgacha bo‘lgan davr orasida, tarbiyaning ilk bosqichida alla qo‘shig‘ining o‘rni va ahamiyati beqiyos.
Demak, inson uchun eng katta meros – yaxshi tarbiya sanalar ekan, mukammal tarbiyani avvalambor alladan boshlashimiz joiz.Takror bo‘lsa-da aytish lozim, uzluksiz ma’naviy tarbiya jarayonida ona allasining o‘rni va ahamiyati judayam muhim va dolzarbdir. Buni yosh onalar yanada teranroq anglab yetishi shart.
Darhaqiqat, alla bola qalbini yaratadi, ko‘nglini, ruhini uyg‘otadi. Onaning bor ma’rifati, ma’naviyati bolaga ilk qo‘shiq – alla bilan singadi. Kelgusida yaxshi xulq egasi bo‘lishi, vatanparvarlik, mehnatsevarlikni kasb etishi, salbiy illatlardan yiroq yurishi onalar aytgan allaga bog‘liq. Shunday ekan, farzandlarimiz taqdiriga alla orqali o‘z dastxatimizni bitaylik. Yurt egalarini ezgulikka esh qilib tarbiyalaylik. Alla qo‘shig‘i faqatgina beshik to‘ylarimizda emas, beshiklarimiz tepasida har doim yangrab tursin. Zero, alla yillar silsilasidan omon o‘tayotgan, go‘zallashayotgan an’analarimiz safidan mustahkam o‘rin olaversin.
Mahfirat ZIKIROVA,
Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi bo‘lim boshlig‘i
