Болаларда бўй ўсишининг секинлашиши кальций етишмаслигиданми?
Инсон соғлом бўлиши учун танада барча витамин ва минерал моддалар меъёрда бўлиши лозим. Хусусан, организмнинг тўлақонли ривожланишида кальций алоҳида ўринга эга. Унинг етишмаслиги эса турли хасталикларни келтириб чиқаради.
Ушбу элементнинг биологик ролини ортиқча баҳолашга ҳожат йўқ. Бироқ пандемия даврида антибиотик, гормон препаратлари ва томчи уколларини уй шароитида палапартиш қўллаш оқибатида беморларда кейинчалик кальцийнинг сўрилиши ва суякларга етказилишининг пасайиши кузатилди. Бу эса суякларнинг мўртлашишига олиб келди.
Шунингдек, ушбу элемент етишмаслигининг яна бир неча салбий оқибатлари бор. Хусусан, уйқусизлик, кўп терлаш, юрак уришининг бузилиши, тирноқлар мўртлиги, оёқ-қўллар увишиши, тез-тез ва кучли бош айланиши, соч тўкилиши, мушак ва бўғимларда оғриқлар, болаларда бўй ўсишининг секинлашуви, тажанглик, тирноқлар, тишлар ва сочлар заифлиги ҳамда аёлларда ҳомиладорлик асоратлари каби белгилар ҳам унинг аломати бўлиши мумкин.
Шу боис мутахассислар бу каби беморларга ушбу элементни қўшимча тарзда қабул қилишни тавсия этади.
Тавсия этилган кунлик кальций миқдори:
– 0-3 ойлик чақалоқлар учун 400 мг.;
– 4-6 ойлик гўдаклар учун 500 мг.;
– 7-12 ойлик ўғил-қизлар учун 600 мг.;
– 1-3 ёшли кичкинтойлар учун 800 мг.;
– 7-11 ёшдаги болалар учун 1100 мг.;
– 11-18 ёшдаги ўсмирлар учун 1200 мг.;
– 18-59 ёшдаги катталар учун 1000 мг.;
– 60 ёшдан юқори кишилар учун 1200 мг.;
– ҳомиладор аёллар учун 1300 мг.;
– эмизикли оналар учун 1400 мг.
Кальций етишмовчилигини беморлар витамин ва минераллар комплексини қабул қилиш орқали бартараф этиши мумкин. Бироқ уларни фақат шифокор тавсия этади.
Мазкур муаммони бартараф этишда тўғри таомланишга ҳам эътибор қаратиш керак. Жумладан, кунлик таомномада сут маҳсулотлари (творог, йогурт, кефир, пишлоқ, қатиқ, сузма) бўлиши мақсадга мувофиқ. Денгиз маҳсулотлари, турли мева-сабзавот ва кўкатлар – карам, салат барги, сельдерей, петрушка, кунжут уруғи, ёнғоқлар таркибида ҳам кальций кўп.
Шунингдек, организм ушбу элементни ўзлаштиришида Д витаминининг ўрни беқиёс. Унинг энг кўп манбаи эса қуёш нурларида мавжуд. Айни сабабдан қуёш чиққандан бошлаб соат 11:00 гача ва кечки 17:00 дан кейин очиқ ҳавода сайр этиш тавсия этилади. Чунки бу пайтда унинг ультрабинафша нурлари таъсири остида организмда Д витамини ҳосил бўлади.
Умида РУСТАМОВА,
тиббиёт фанлари доктори
