Фарзанд кўриш орзуси
Жуфтликларнинг туғилажак фарзанди ҳаёти, саломатлиги олдида масъулиятлари жуда катта. Ҳомиладорлик ўз вақтида юз бериши, энг асосийси, меъёрда кечиши учун унга тайёргарлик кўриш шарт. Бунинг учун эр-хотинлар соғлом турмуш тарзига риоя қилиши мақсадга мувофиқ.
Аёллар учун
Бу борада, аллақачон, қадам ташлагансиз. Чунки никоҳдан олдин тиббий кўрикдан ўтиб, таҳлиллар топширган, мавжуд касалликларга қарши даво чораларини кўргансиз. Аммо сиз иккинчи ёки учинчи бор фарзанд кўришни режалаштираётган бўлсангиз, албатта, шифокорга мурожаат қилишингиз керак.
Ҳозир витаминлар қабул қилишнинг айни вақти. Уларнинг баъзилари болани наслий хасталиклардан ҳимоя қилиш ҳамда ташқи таъсирлардан сақлаш хусусиятига эга. Айниқса, фолий кислотасини қабул қилишга эътибор беринг. У ҳомиладорликнинг тезроқ юзага келишига ёрдам бериб, ҳомила ривожланаётганда уни нуқсонлардан ҳимоялайди. Ушбу воситани ҳомиладор бўлишдан 3-6 ой аввал қабул қилишни бошлаб, ҳомиладорликнинг 2-3-ойида тўхтатишингиз мумкин.
Бўлажак онанинг таомномаси витамин, минерал, оқсил ва ёғларга тўйинган бўлиши керак. Айни дамда қизил ва сариқ тусдаги мева-сабзавотларни имкон қадар кўпроқ истеъмол қилиш тавсия қилинади. Улар таркибидаги А, Е ва В гуруҳ витаминлари тезроқ ҳомиладор бўлишингизга кўмаклашади. Бундан ташқари, бўлажак она ҳафтада бир марта бўлса ҳам, балиқ, курка гўштидан тайёрланган таомларни тановул қилиши лозим. Улар ёғли кислоталар ва оқсилга бой бўлгани учун организмга қувват бағишлайди. Шунингдек, Е витамини (ловия, зайтун мойи)ва К витаминига (исмалоқ, ошқовоқ, помидор, бақлажон, яшил нўхат, тухум сариғи) бой маҳсулотлар бу даврда организм учун бебаҳо ҳисобланади. Соғлом ҳомиладорликнинг гарови ҳисобланган фолий кислотасини озиқ-овқат маҳсулотларидан ҳам топиш мумкин. Кўкатлар (айниқса, салат барги, сарсабил, кашнич), қора нон, гулкарам, банан, олма, лавлаги, қизил сабзи, гречиха ёрмаси, хандон писта ва бодом, жигар ва тухумда бу витамин бисёр бўлади.
Асабийлашиш, тушкунлик овуляцияга таъсир қилиши мумкин. Ўзингизни қўлга ололмай, арзимас нарсаларга ҳам асабийлашаверсангиз, руҳшунос қабулига ёзилишга уялманг.
Уззукун бир жойда ўтириб ишлаш жинсий аъзоларда қон айланишини секинлаштиради. Бу эса яллиғланишлар учун имкон яратиб, ҳомиладор бўлиш орзунгизни ортга суради. Иш пайти ҳар 40 дақиқада туриб, хонада юриш, енгил гимнастик машқларни бажариш керак. Бундан ташқари, иш ва уйда ўзини зўриқтириш, вақтида ухламаслик натижасида аёл организми ҳолдан тояди. Бу ҳолатда миядаги ҳомиладор бўлиш истаги организм томонидан рад этилади. Шунинг учун аёл ўзини эҳтиётлаши, барча муаммоларни нари суриб, вақтида дам олиши муҳим.
Вазн кам бўлса, аёл организмида эстроген гормони кам ишлаб чиқилади. Бу эса фолликулаларнинг яхши ривожланмаслигига олиб келади. Организмдаги ортиқча ёғлар эса тухум ҳужайрани етилтирмайди. Антибиотик, уйқудори, гижжага қарши воситалар тухум ҳужайранинг етилишига тўсқинлик қилади.
Агар маълум муддат ҳомиладорликдан сақловчи дорилар қабул қилган бўлсангиз, уларни тўхтатиш ва ҳомиладор бўлиш орасида камида 3 ой ўтиши керак. Бу оралиқ яқин бўлса, ҳомиладор бўлишингиз мумкин, аммо кейин овуляция вақтини аниқлаш қийин кечади. Спирални олдирганингиздан кейин ҳам организм тикланиши учун камида 3-6 ой талаб этилади. Акс ҳолда ҳомила тушиши мумкин.
Пиёда юриш, эрталаблари иссиқ сувда душ қабул қилиш, бадантарбия машқларини мунтазам бажариш иммун тизимни кучайтириб, ҳомиладорлик пайтида аёлни юқумли касалликлар ва шамоллашлардан асрайди. Ҳимоя тизимингизни қувватлаш учун кўпроқ табассум қилинг. Ҳатто бунга хоҳишингиз бўлмаса-да, 2-3 дақиқа давомида жилмайишга урининг. Юз мушаклари бу ҳаракат орқали бош мияга хурсанд бўлиш ҳақида буйруқ боради ва қонда бахт гормони (серотонин) кўпаяди. Қарабсиз-ки, кайфиятингиз кўтарилиб, ўзингизни бахтли сеза бошлайсиз. Ҳомиладор бўлиш истагида бўлган аёл учун бундан яхши чора борми?
Эркаклар учун
Фарзанд кўриш истагида бўлган эркак камида 3 ой олдин спиртли ичимликлардан воз кечиши шарт. Негаки, сперма миқдорининг тўлақонли алмашиниши учун 72 кун керак бўлади. Алкогольни ҳатто кичик миқдорда қабул қилиш сперма сифатига таъсир қилади, жинсий майлни пасайтиради. Жинсий яқинлик кунларида эса спиртли ичимликлар ичиш умуман хавфли. Бу боланинг нуқсон билан туғилишига олиб келиши ҳеч гапмас. Тамаки чекишни ҳам камида 2 ой олдин ташлаш керак. Негаки, аёлингиз тамаки ҳидидан нафас олишга мажбур бўлгани учун ундаги фолликулалар вақтида ёрилмаслиги мумкин.
Тўғри, ёғли, қовурма гўштли шоҳона таомларга ўргангансиз. Аммо айни шу одатингиз бу даврда сизга панд бермаслиги керак. Сабаби, бу таомлар қорнингизни тўйдирса-да, организмга фойдаси йўқ ҳисоб. Олдингизда турган мақсадни амалга ошириш учун бироз парҳез қилишга тўғри келади. Енгил ҳазм бўладиган, буғда пиширилган таомлар, балиқ, ёғсиз гўшт маҳсулотлари (фақат колбаса, сосиска, қази-қарта эмас) истеъмол қилган маъқул. Шунингдек, газли ва ҳар хил энергетик ичимликлардан воз кечиш муҳим.
Саунадаги иссиқ муолажалар таъсирида эрлик уруғи камҳаракат бўлиб қолади. Тос соҳасида иссиқликнинг ошишига завод-фабрика цехларида ишлаш, автомобиль ўриндиғига иситувчи мослама ўрнатиш, тор ички кийим кийиш ҳам таъсир қилади. Спорт билан шуғулланган пайтда эркак ўзини ортиқча зўриқтириб қўйиши мумкин. Бундан ташқари, мушак массасини кўпайтирадиган ҳар хил воситалар қабул қилиш уруғ миқдорининг камайишига олиб келади.
Гайморит, зарарланган тишлардан тортиб жинсий шамоллашларгача бўлган барча ҳолатларни изчиллик билан даволаш муҳим. Акс ҳолда, барча уринишларингиз зое кетиши мумкин.
Компьютер ёнида иложи борича камроқ ўтиринг ёки вақти-вақти билан танаффус қилинг. Уяли алоқа воситаси ҳамда компьютер мониторидан таралаётган радиоактив нур жинсий фаолиятингизни сусайтириб, спермага таъсир қилади.
Жиғибийрон бўлаверсангиз, организмингиз бу вазият оталик учун тўғри келмайди, деб баҳолайди ва эрлик уруғи ишлаб чиқилиши ўз-ўзидан сусаяди. Шунингдек, қанчалик банд бўлманг, тунда 8 соат ухлашга, ҳафтада бир кунни фақат дам олишга сарфлаш зарур. Негаки, доимий стресслар аслида зўриқиш ва чарчоқнинг аломати ҳисобланади.
Кўпчилик эркаклар буни мутлақо кераксиз ҳисоблашишади. Аммо дармондори таркибидаги Е витамини ва руҳ моддаси спермани кўпайтиради, карнитин эса сперматозоидларнинг ҳаракатчанлигини ошириб, аёлнинг тезроқ ҳомиладор бўлишига хизмат қилади. Таомномангизда доим сут маҳсулотлари, тухум, ёнғоқ, цитрус мевалар, ўсимлик ёғлари, жигар, балиқ бўлиши витамин етишмаслигидан асраб, организмга керакли даражада қувват бағишлайди. Шундай экан, барча имкониятлардан фойдаланиб қолинг.
Нўъмон БАҲРОМОВ,
шифокор
